Umowa zlecenie, pomimo braku zapewnienia wielu gwarantowanych przywilejów jest nadal jedną z najpopularniejszych form zawierania współpracy. Zaliczana do umów cywilnoprawnych, których stosowność regulują przepisy kodeksu cywilnego. Choć niekiedy wydaje się opcją najkorzystniejszą, to mimo wszystko może przysporzyć niemałych kłopotów. Jednym z nich może okazać się konieczność przekwalifikowania umowy zlecenia w stosunek pracy, a co za tym idzie: opłacenia zaległych składek ZUS, podatków oraz odsetek, czy kar finansowych, a także skutkować może roszczeniami pracowników o świadczenia gwarantowane na podstawie KP.
O tym, czym wyróżnia się umowa zlecenie, jak jest oskładkowana i opodatkowana oraz to, na co trzeba zwrócić uwagę, zawierając umowę z wynagrodzeniem nie przekraczającym kwoty 200 zł, dowiesz się w dalszej części tego artykułu.
Umowa zlecenie jest jedną z form zatrudnienia, wchodzącą w skład umów cywilnoprawnych, uregulowanych przepisami kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 734 § 1 KC „przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności dla dającego zlecenie”. Można przyjąć zatem, ze jest to umowa starannego działania, co oznacza, że jej realizacja nie zależy od osiągnięcia konkretnego efektu, lecz od należytego wykonywania powierzonych obowiązków. W przeciwieństwie do umowy o dzieło, która ma charakter umowy rezultatu, tutaj kluczowe jest zaangażowanie i dokładność, a nie końcowy wynik.
Na podstawie umowy zlecenia można zatem zatrudnić osobę do takich czynności jak: roznoszenie ulotek, sprzątanie pomieszczeń biurowych, tłumaczenie tekstów, czy pielęgnacja roślin, a więc do czynności powtarzalnych.
W odróżnieniu do umowy o pracę umowa zlecenia wyróżnia się samodzielnością działania zleceniobiorcy, który nie podlega kierownictwu zleceniodawcy. Kluczowym aspektem jest tutaj również czas oraz miejsce wykonywania czynności – w przypadku umowy o pracę te aspekty są z góry jasno określone, natomiast umowa zlecenia charakteryzuje się dużą elastycznością w tym zakresie, uzależnioną od ustaleń stron.
Warto wspomnieć także o wynagrodzeniu. Kodeks pracy konkretnie wskazuje, że „wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną […], a „pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę”, natomiast, zgodnie z art. 735 KC, zawierając umowę zlecenia, strony mogą ustalić, że Zleceniobiorca wykona czynności bez wynagrodzenia. Oczywiście ” jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie”.
Kwestia ozusowania umów zleceń czasem potrafi niejednego kadrowca przyprawić o zawrót głowy. Choć z pozoru kwestie ZUS wydają bardzo łatwe, to w praktyce wiążą się jednak z koniecznością analizowania danej sytuacji zleceniobiorcy. Sprawa jest łatwa, gdy zleceniodawca zatrudnia osobę, która nie ma nigdzie innego tytułu zatrudnienia. Jeśli jest to osoba powyżej 26 roku życia, to podlega pod obowiązkowe składki emerytalno-rentowe i ewentualnie dobrowolną chorobową. Osoba poniżej 26 roku życia, posiadająca status studenta, nie podlega pod ubezpieczenia społeczne. Trudność pojawia się, gdy osoba, która ukończyła 26 lat jest zatrudniona w innym zakładzie pracy. Jeśli wykonuje czynności na podstawie np. dwóch lub więcej umów zleceń lub umowy o pracę i umowy zlecenia, to mamy do czynienia z tzw. zbiegiem tytułów do ubezpieczeń. Kluczowe jest tutaj wynagrodzenie.
Przykład 1.
Pani Ania, trzydziestodwuletnia Copywriterka, pracuje na podstawie stosunku pracy w przedsiębiorstwie X i otrzymuje co najmniej minimalne wynagrodzenie z tego tytułu (w 2025 roku wynosi ono 4 666,00 zł brutto), podejmując współpracę z przedsiębiorstwem Y, na podstawie umowy zlecenia, podlega tylko pod obowiązkową składkę zdrowotną.
Przykład 2.
Pan Jacek, dwudziestodziewięcioletni Magazynier z tytułu umowy o pracę w firmie X zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie. Aby sobie dorobić, zatrudnił się u Zleceniodawcy Y, u którego będzie podlegał obowiązkowo do ubezpieczenia społecznego (z dobrowolną składką chorobową).
Przykład 3.
Pani Hania, dwudziestosześcioletnia Specjalistka ds. marketingu, podjęła współpracę na podstawie umowy zlecenia kolejno z trzema firmami: A, B oraz C. W firmie A oraz B zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie, ale ich łączna suma gwarantuje taką kwotę, dlatego z tyt. zatrudnienia w firmie A oraz B podlega obowiązkowo pod ubezpieczenia społeczne (z dobrowolną składką chorobową), natomiast w przedsiębiorstwie C może świadczyć usługi i odprowadzać tylko składkę zdrowotną.
Umowa zlecenie, a więc przychody z działalności wykonywanej osobiście są opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej. W I progu podatkowym, czyli do kwoty 120 000,00 zł należy odprowadzać zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 12% podstawy, natomiast powyżej wspomnianej kwoty obowiązywać będzie II próg podatkowy i zaliczka w wysokości 32%. Oczywiście w przypadku umowy zlecenie możliwe jest również skorzystanie z kilku ulg podatkowych po spełnieniu określonych warunków.
Zawierając jednak umowę zlecenia z wynagrodzeniem określonym w kwoce nie większej niż 200,00 zł brutto, nie rozliczymy jej już według skali podatkowej. W takim przypadku należy pobrać podatek zryczałtowany, a kosztów uzyskania przychodu nie stosuje się.
Trzeba jednak pamiętać, że jeśli umowa zlecenia będzie zawarta z wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej i w danym miesiącu wynagrodzenie w przeliczeniu na godziny nie przekroczy kwoty 200 zł, to wtedy należy pobrać podatek według skali podatkowej. Taka sama sytuacja będzie miała miejsce, gdy umowa zlecenie z wynagrodzeniem nieprzekraczającym wspomnianej kwoty, zostanie zawarta na okres dłuższy niż jeden miesiąc. Wtedy w ujęciu rocznym wynagrodzenie z tego tytułu przekroczy tę kwotę, w związku z czym należy zastosować skalę podatkową, a nie zryczałtowany podatek, już od pierwszego wynagrodzenia. Zasada ta będzie obowiązywała również, jeśli taka umowa zakończy się wcześniej i jednak wynagrodzenie nie przekroczy 200,00 zł.
Przykład 1.
Z Panem Janem została zawarta umowa zlecenie na okres jednego miesiąca z wynagrodzeniem określonym w kwocie brutto w wysokości 180,00 zł. Od tej umowy należy pobrać podatek zryczałtowany.
Przykład 2.
Pani Kasia zawarła z firmą X umowę zlecenia na okres od stycznia do kwietnia z określonym wynagrodzeniem miesięcznym 190,00 zł brutto. W związku z tym, że umowa jest zawarta na kilka miesięcy, należy od wynagrodzenia pobierać podatek według skali podatkowej, począwszy od pierwszej wypłaty.
Przykład 3.
Pan Edward zatrudnił się na podstawie umowy zlecenia w firmie Z. Umowa ta została podpisana na okres maj-sierpień, a wynagrodzenie określone na kwotę 170 zł brutto. Umowę tę jednak rozwiązał na mocy porozumienia stron w czerwcu. Pomimo wcześniejszego rozwiązania umowy zlecenia i w konsekwencji nieprzekroczenia łącznej kwoty 200,00 zł w ujęciu rocznym, należało od pierwszego wynagrodzenia pobrać zaliczkę na podatek według skali podatkowej.
Przykład 4.
Z Panią Natalią firma Y rozpoczęła współpracę na podstawie umowy zlecenia. Została ona zawarta na jeden miesiąc, a wynagrodzenie określone w stawce godzinowej w wysokości 35,00 zł na godzinę. W danym miesiącu wykonała ona czynności będące przedmiotem niniejszej umowy w wymiarze 4 godzin. Daje to łączną kwotę wynagrodzenia 140,00 zł brutto. Pomimo iż wynagrodzenie nie przekroczyło kwoty 200,00 zł, należy pobrać zaliczkę na podatek według skali podatkowej.
Warto również podkreślić, że oprócz niestosowania kosztów uzyskania przychodów, umowa zlecenie określona z miesięcznym wynagrodzeniem nieprzekraczającym 200,00 zł nie podlega także pod kwotę zmniejszającą podatek. Nie podlega też pod np. tzw. Ulgę dla Młodych.
Przychodów takich nie uwzględnia się również w deklaracji rocznej PIT-11, natomiast firma pobiera zryczałtowany podatek, odprowadza go do Urzędu Skarbowego i wykazuje go w PIT-8AR.
Źródła:
· Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznyc
· Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
· Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
· Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
