Procedura SME

Czym jest procedura SME?

Procedura SME (Small and Medium Enterprises) to nowe rozwiązanie, które zrewolucjonizuje sposób funkcjonowania małych przedsiębiorstw na europejskim rynku od 1 stycznia 2025 roku. W obecnym systemie małe firmy często borykają się z koniecznością rejestracji do VAT w każdym kraju UE, w którym prowadzą działalność, co generuje znaczące koszty administracyjne i biurokratyczne obciążenia.

Nowa procedura umożliwi małym przedsiębiorcom korzystanie ze zwolnienia z VAT w państwach członkowskich UE, w których nie mają siedziby, ale prowadzą działalność. To ogromna zmiana, bo do tej pory zwolnienie podmiotowe było dostępne wyłącznie dla firm posiadających siedzibę w danym kraju.

Warunki skorzystania z procedury SME

Aby polski podatnik mógł skorzystać z procedury SME, musi spełnić następujące warunki:

• Roczny obrót na terytorium UE nie przekroczył w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 100 000 euro
• Państwo UE, w którym transakcja podlega opodatkowaniu, wprowadziło zwolnienie na zasadach odpowiadających regulacjom SME
• Przedsiębiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania w Polsce
• Podatnik spełnia wymogi do zwolnienia określone w kraju opodatkowania transakcji
• Podatnik złożył uprzednie zawiadomienie o zamiarze skorzystania ze zwolnienia
• Podatnik uzyskał numer identyfikacyjny z przyrostkiem EX

Transakcje objęte procedurą SME

Procedura SME może znaleźć zastosowanie w przypadku poniższych:

Transakcji towarowych:

• Krajowych dostaw towarów podlegających opodatkowaniu w innym niż Polska państwie UE
• Wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość
• Dostaw z transportem pomiędzy państwami UE
• Eksportu towarów z innego niż Polska państwa UE

Transakcji usługowych:

• Krajowego świadczenia usług
• Usług świadczonych drogą elektroniczną

Jak zarejestrować się do procedury SME?

• Złożyć uprzednie powiadomienie na formularzu SME-P w drodze elektronicznej przez e-Urząd Skarbowy do Drugiego US Warszawa Śródmieście
• Powiadomienie to zawiera dane podatnika, informację o państwach, w których zamierza korzystać ze zwolnienia oraz dane o rocznym obrocie
• Po weryfikacji formalnej, jeśli warunki zostały spełnione, przedsiębiorca otrzyma numer identyfikacyjny EX (format: PL9999999999-EX)

Obowiązki sprawozdawcze

Podatnik korzystający z procedury SME jest zobowiązany do:

• Składania kwartalnych informacji o obrotach osiągniętych w każdym z państw członkowskich
• Natychmiastowego informowania o przekroczeniu progu 100 000 euro obrotu
• Aktualizacji zawiadomienia w przypadku zmian

Praktyczne korzyści z wprowadzenia procedury SME – przykład

Wyobraźmy sobie polskiego przedsiębiorcę, Jana Kowalskiego, który prowadzi niewielki sklep internetowy i sprzedaje ręcznie robioną biżuterię. Obecnie przy sprzedaży do Niemiec, Francji czy Włoch, po przekroczeniu progu sprzedaży w tych krajach, musi się tam zarejestrować do VAT, składać deklaracje w obcym języku i naliczać lokalny VAT.

Po wprowadzeniu procedury SME, jeśli jego całkowity roczny obrót w UE nie przekroczy 100 000 euro, Jan będzie mógł:

• Sprzedawać swoje produkty do klientów w całej UE bez konieczności rejestracji do VAT w tych krajach
• Nie naliczać VAT przy sprzedaży
• Uniknąć składania deklaracji VAT w zagranicznych urzędach skarbowych
• Uprościć swoją księgowość

Jak działa procedura SME w praktyce?

Krok 1: Weryfikacja warunków

Podatnik musi najpierw sprawdzić, czy spełnia wszystkie warunki:

• Jego całkowity obrót w UE nie przekracza 100 000 euro rocznie
• Posiada siedzibę w Polsce
• Państwa, w których sprzedaje, wprowadziły zwolnienie SME (może to sprawdzić na specjalnej platformie SME UE)

Krok 2: Złożenie powiadomienia

Jan składa elektronicznie formularz SME-P do Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście, wskazując kraje, w których chce korzystać ze zwolnienia.

Krok 3: Uzyskanie numeru EX

Po pozytywnej weryfikacji (która może potrwać do 35 dni roboczych) Jan otrzyma specjalny numer identyfikacyjny z przyrostkiem EX, np. PL1234567890-EX, którym będzie się posługiwał przy transakcjach transgranicznych.

Krok 4: Raportowanie kwartalne

Co kwartał Jan będzie musiał składać prostą informację o obrotach osiągniętych w każdym z państw członkowskich.

Wyzwania i pułapki

Procedura SME to nie tylko korzyści, ale też pewne wyzwania, jak poniżej:

• Utrata prawa do odliczenia VAT – Korzystając ze zwolnienia SME, Jan nie będzie mógł odliczyć VAT naliczonego przy zakupach związanych z działalnością objętą tym zwolnieniem. To oznacza, że każdy przedsiębiorca musi indywidualnie przeanalizować, czy procedura SME jest dla niego opłacalna.
• Monitorowanie progu 100 000 euro – Podatnik będzie musiał uważnie monitorować swój obrót w całej UE. Przekroczenie progu 100 000 euro spowoduje automatyczne wykluczenie z procedury SME we wszystkich państwach członkowskich (z wyjątkiem Polski, gdzie nadal może korzystać ze zwolnienia do 200 000 zł).

Porównanie rozwiązań – dotychczasowe i SME

Scenariusz 1: Jan bez procedury SME

Jan sprzedaje biżuterię do Niemiec i po przekroczeniu progu 10 000 euro musi:

• Zarejestrować się do VAT w Niemczech
• Naliczać niemiecki VAT (19%)
• Składać comiesięczne deklaracje VAT w Niemczech
• Prowadzić dodatkową dokumentację podatkową
• Ponosić koszty obsługi księgowej w języku niemieckim

Scenariusz 2: Jan z procedurą SME

Ten sam Jan, korzystając z procedury SME:

• Nie rejestruje się do VAT w Niemczech
• Nie nalicza VAT od sprzedaży
• Nie składa deklaracji VAT w Niemczech
• Składa tylko kwartalną informację w polskim urzędzie skarbowym
• Oszczędza na kosztach obsługi księgowej

Wnioski

Procedura SME to istotne ułatwienie dla małych przedsiębiorstw prowadzących działalność w wielu krajach UE. Pozwala zmniejszyć obciążenia administracyjne związane z VAT, ale wymaga dokładnej analizy opłacalności, zwłaszcza w kontekście utraty prawa do odliczenia VAT naliczonego.

Gdzie sprawdzić szczegóły?

Szczegółowe informacje o warunkach zwolnień w poszczególnych państwach UE można znaleźć na specjalnej stronie Komisji Europejskiej: https://sme-vat-rules.ec.europa.eu/national-vat-rules_en?prefLang=pl?prefLang=pl